Podkarpacki odcinek Via Regia. Szlak rozpoczyna się w Medyce, gdzie dociera ukraińskie Camino. Jest też łącznik z Korczowy – jednak dla wędrujących pieszo z Ukrainy lepszym rozwiązaniem jest właśnie Medyka, gdyż to przejście graniczne obsługuje również ruch pieszy. Dalej trasa prowadzi m.in. przez Przemyśl, Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Rzeszów i dociera do Pilzna.
Odcinek od Medyki do Pilzna to 201 km. Został bardzo dobrze przygotowany, w sieci jest sporo materiałów i informacji, m. in.
(zdjęcie: facebook.com, Podkarpacka Droga Św. Jakuba)
Okolice Medyki są zamieszkiwane w zasadzie od zawsze. Najstarsze ślady człowieka datowane są na paleolit (30 000 lat p.n.e). W epoce brązu (1 800 – 700 lat p.n.e.) tereny zamieszkiwane były przez luty kultury łużyckiej, w epoce żelaza (400 – 300 lat p.n.e.) byli tutaj Celtowie. Początek naszej ery to osadnictwo kultury przeworskiej, która upadła w okresie najazdu Hunów (IV – VI w.). Po tym okresie tereny zaczęły zasiedlać plemiona słowiańskie (VII – IX w.) – Chorwaci. XI – XIII w. to lata panowania Rusi. W tym czasie miejscowa ludność była przesiedlana daleko na wschód i zastępowana ludnością ruską.
Pierwsza historyczna wzmianka pochodzi z 1403 roku. Nazwa „Medyka” pochodzi od ruskiego słowa „med” oznaczającego miód, z którego niegdyś słynęła okolica. Niektórzy również sugerują, że nazwa wzięła się od ksiąg medycznych, które przepisywano w Medyce na dworze starosty przemyskiego w XV w.
W XV w.na wyspie otoczonej wodami jeziora „Medyka” znajdował się drewniany gród, który często odwiedzał król Władysław Jagiełło podróżujący z Krakowa na Ruś. Jego ostatnia wizyta w 1434 roku zakończyła się niestety nieszczęśliwie dla króla. Pewnego wieczoru do późna w nocy słuchał śpiewu słowików i niestety przeziębił się, co było przyczyną śmierci.
W czasie zaborów Medyka była własnością Pawlikowskich, stając się ważnym ośrodkiem kultury polskiej. Medyka słynęła również w całej Galicji ze wspaniałych ogrodów. Uprawiano w nich przeszło 300 tys. gatunków roślin z całego świata – m. in. cytrusy, kwiaty, warzywa, drzewa i krzewy owocowe (1279 odmian jabłek!), drzewa iglaste, liściaste.
W Medyce znajduje się zabytkowy kościół parafialny Św. Piotra i Pawła wybudowany w 1608 roku, zespół dworski, cmentarz (z kaplicami rodowymi Pawlikowskich i Sienkiewiczów).
(źródło: www.medyka.itl.pl, pl.wikipedia.org, zdjęcie: jandlugosz.edu.pl)
Twierdza Przemyśl to jeden z największych zespołów obronnych w Europie. Co ciekawe, w 1914 roku była trzecią co do wielkością fortecą- po Antwerpii i Verdun i jako jedyną, która była trzykrotnie oblężana! Na dodatek wytrzymała oblężenie przez 173 dni w całkowitym otoczeniu przez wroga – co jest najdłuższym okresem w historii!
W dniu wybuchu I Wojny Światowej twierdza składała się z dwóch pierścieni: zewnętrznego o długości kilkudziesięciu kilometrów i 17 fortów głównych oraz wewnętrznego, składającego się z 21 fortów. Pierścień wewnętrzny leży w zasadzie na terenie obecnego miasta i w większości został zniszczony lub wchłonięty przez współczesne zabudowania. Natomiast wiele z fortów zewnętrznych zachowała się do dziś. Możemy więc podziwiać praktycznie nie zmieniony krajobraz pola bitwy.
Więcej o twierdzy można znaleźć tutaj i tutaj jak również w materiałach źródłowych.
(żródło: pl.wikipedia.org/wiki/Twierdza_Przemyśl, visit.przemysl.pl/380-przemysl-twierdza-przemysl, wypadnaweekend.blogspot.com/2011/11/twierdza-przemysl.html, www.przemysl24.pl/twierdza_przemysl_historia/przed-pierwszym-wystrzalem.html, w.kki.com.pl/pioinf/przemysl/dzieje/twierdza/twierdza.html, www.twierdzaprzemysl.info)
Oprócz wielu zabytków Jarosławia na uwagę zasługuje jego jarmarczna historia. Dogodne położenie tego miasta i prawo składu (obowiązek zatrzymania się kupców w mieście) sprawiało, że w w wieku XVI i XVII odbywał się tutaj największy jarmark w Polsce i okolicy (najbliższy większy jarmark był we Frankfurcie nad Menem).
W czasie jarmarku Jarosław gościł dziesięciokrotnie więcej osób niż miał mieszkańców, ceny noclegów na czas jarmarku były astronomicznie wysokie (porównywalne do rocznego czynszu kamienicy we Lwowie). Jarmark odbywał się 3 razy do roku: największy na święto Wniebowzięcia, pozostałe w Popielec i w dzień św. Andrzeja.
Miasto straciło na znaczeniu, kiedy to 26 sierpnia 1684 roku podczas jarmarku Jarosław spłonął a kupcy stracili 10 milionów złotych.
Więcej o ciekawej historii tego miasta między innymi tutaj i tutaj.
(zdjęcie: arturfrysztacki.blogspot.com)
W Przemyślu jest sporo różnych klasztorów, w Jarosławiu jest podobnie. Z klasztornych ciekawostek tych terenów chciałem zwrócić uwagę na Benedyktynki. Posługują się one (jak również zakon męski Benedyktynów) krzyżem św. Benedykta, który jest uznawany za jeden z katolickich sakramentaliów (czyli znaki święte, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe, a osiągają je przez modlitwę Kościoła).
Awers:
Postać św. Benedykta trzymającego w prawej ręce krzyż, w lewej księgę, regułę zakonu. Poniżej prawej ręki umieszczony jest pęknięty kielich, z którego wypełza wąż. To nawiązanie do rozpoznania przez św. Benedykta trucizny podanej mu przez wrogów w Vicovaro. Pod lewą ręką umieszczony jest kruk z rozpostartymi skrzydłami kroczący obok chleba. To przypomnienie innego wydarzenia z życia św. Benedykta. Nakazał on krukowi ukrycie zatrutego chleba, który miał go uśmiercić.
Nad rękami widnieje napis CRVX S PATRIS BENEDICTI – Crux sancti patris Benedicti – Krzyż świętego Ojca Benedykta.
Na obrzeżu znajduje się napis: E I V S * I N * O B I T V * N R O * P R A * S E N T I A * M V N I A M V R – Eius in obitu nostro praesentia muniamur – Niech Jego obecność broni nas w chwili śmierci).
Rewers:
Na samej górze krzyżyk (+), IHS (imię Jezusa) lub PAX (Pokój w Chrystusie – dewiza benedyktyńska).
Litery na pionowej belce krzyża: C S S M L – Crux Sacra Sit Mihi Lux – „Krzyż święty niech będzie mi światłem”.
Litery na poziomej belce krzyża: N D S M D – Non Draco Sit Mihi Dux – „Niech smok nie będzie mi przewodnikiem”.
Litery na polach pomiędzy ramionami krzyża: C S P B – Crux Sancti Patris Benedicti – „Krzyż Świętego Ojca Benedykta”.
Litery na obrzeżu: V R S N S M V * S M Q L I V B – Vade Retro Satana, Numquam Suade Mihi Vana * Sunt Mala Quae Libas, Ipse Venena Bibas – „Idź precz szatanie, nie kuś mnie do próżności. Złe jest to co podsuwasz, sam pij truciznę.”
(źródło: benedyktynkiopactwo.pl, pl.wikipedia.org, zdjęcie:dewocjonalia-roza.pl)
Nazwa miasta ma swoje korzenie w starych słowiańskich słowach: przedrostka „pere-” („prze”) oraz „wor” lub „wora”. Słowo „perewora” ma z kolei swoje korzenie w prasłowiańskim „wroti”. „Wroti” oznacza zamykanie, otwieranie (stąd mamy dziś wrota, zawrzeć, itp) a „perewora” to przeszkoda, przegroda. Tak więc nazwa Przeworsk (dawniej Pereworesk) oznacza, że to miejsce stanowiło przeszkodę na szlaku handlowym i wojennym.
Jedną z ciekawostek miasta jest skansen Pastewnik. Nie jest to typowy skansen – w zebranych tutaj drewnianych budynkach do dziś toczy się życie, za sprawą mieszczącej się tutaj restauracji i pomieszczeń hotelowych. Dzięki temu zabytki nie niszczeją i przynoszą dodatkową korzyść w dzisiejszych czasach.
Inną ciekawostką jest lokalny specjał – ser przeworski. Jest to podpuszczkowy ser z miętą i majerankiem, dość pikantny w smaku.
Liczne zabytki i ciekawą historie tego miasta polecam przeczytać na stronie Urzędu Miasta. a o skansenie można poczytaj tutaj.
(zdjęcie: mapio.net)
Łańcut to przede wszystkim zamek. Co ciekawe, zamek nazywany jest Zamkiem Lubomirskich i Potockich, choć zbudowany został przez Pileckich w drugiej połowie XVI w. Ale to właśnie Lubomirscy w latach 1629-1641 dokonali największej rozbudowy zamku, która go uchroniła przed potopem szwedzkim. W ręce Potockich przeszedł w 1816r. w wyniku śmierci Izabela Lubomirskiej – Potoccy byli jej wnukami.
Zamek przyciąga uwagę bogatymi wnętrzami oraz angielskim parkiem wokół zabudowań o powierzchni 36ha. Z potężnych fortyfikacji pozostał jedynie zarys, ze względu na rozbudowę ogrodów w 1783r.
Współczesny Łańcut może się jeszcze kojarzyć z gorzelnią „Polmos Łańcut” i firmą Lancerto produkującą elegancką męską odzież.
(źródło pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Łańcuta, www.zamek-lancut.pl, zdjęcie: T. Rusznica sdmrzeszow.anty-kanapa.pl)
W Rzeszowie znajdziemy kilka „typowych” zabytków, jak np. szesnastowieczny Ratusz, kościół Farny, czy klasztor bernardynów. Jednak wyróżnikiem tego miasta wydaje się być stosunkowo nowy obiekt – Pomnik Czynu Powstańczego. Poświęcony jest walkom o wolność, toczonym na Rzeszowszczyźnie (choć w zamierzeniach pomysłodawców miał być upamiętnieniem 1000-lecia państwa polskiego).
Pomnik chociaż do dzisiaj wzbudza różne skojarzenia, w rzeczywistości przedstawia dwa liście laurowe, a na nich Nike z jednej strony i twarze żołnierza, chłopa i robotnika ze sztandarem rewolucji – z drugiej. Przy ostatnich pracach remontowych dodano na górze herb miasta, więc tym samym uchroniono go przez zburzeniem i zapieczętowano jego obecność na stałe.
(źródło: pl.wikipedia.org, www.rzeszow.pl, http://podkarpackie.regiopedia.pl; zdjęcie: meteor-turystyka.pl)
